آشنایی با جرم جعل و مجازات استفاده از سند جعلی

کلاهبرداری و استفاده از اسناد تقلبی و جعلی باعث شده است که قانونگذار مجازات استفاده از سند جعلی را به تصویب برساند. اسناد می‌توانند به دو صورت عادی و رسمی تنظیم شود و در صورتی که شخصی این اسناد را دستکاری کند؛ یعنی این دسته از اسناد را جعل کرده است. حال افرادی که این اسناد را استفاده می‌کنند؛ به همان اندازه مرتکب جرم می‌شوند. این موضوع به خصوص در مورد ازرشمندترین اسناد مانند اسناد هویتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. به همین دلیل ما در این مقاله به بررسی این جرم و مجازات آن می‌پردازیم.

جرم جعل و مجازات استفاده از سند جعلی

قبل از این که به بررسی مجازات استفاده  از اسناد جعلی بپردازیم؛ لازم است که با معنای جعلی بودن یک سند آشنایی بیشتری پیدا کنیم. جعلی بودن یک سند به این معناست که آن سند به گونه‌ای تغییر یا تحریف شده است که باعث ضرر رساندن به دیگری می‌شود. تغییر و تحریف در یک سند می‌تواند به روش‌های مختلفی مانند تغییر در امضا یا تغییر در تاریخ باشد. واضح است که جعل به روش‌های متفاوتی انجام می‌شود و فقط شامل همین روش‌ها نیست.

در صورتی که جعل در ظاهر سند باشد به آن جعل مادی می‌گویند. برای مثال ممکن است که یک امضا جعل شود یا این که مهر یک شرکت یا ارگان رسمی توسط جاعلین جعل شود. اما گاهی اوقات جعل در ظاهر سند اتفاق نمی‌افتد؛ بلکه مفاد سند دچار تغییرات و جعل می‌شود. برای مثال ممکن است که موضوع یک نوشته یا قیمت موجود در سند تغییر کند. به این نوع از جعل در قانون؛ جعل مادی یا جعل در مفاد سند گفته می‌شود. سند جعلی می‌تواند به روش‌های متفاوت تنظیم شود که شناسایی جعلی بودن آن را سخت می‌کند:

• این سند کاملا مانند اصل سند است و بدون ابزارهای حرفه‌ای نمی‌توان جعلی بودن آن را تشخیص داد.
• سندهایی که تاریخی به سند اضافه می‌شود و باعث می‌شود که سند دو تاریخ مقدم و موخر داشته باشد یا این که محتوایی به سند اضافه شود یا از سند کم شود.
• آن دسته از اسنادی که محتوای غیر واقعی به سند اضافه می‌شود. برای مثال در تنظیم قرارداد بندی اضافه شود که یکی از طرفین این بند را بیان نکرده است.

معنای سند جعلی و مجازات استفاده از سند جعلی چیست؟

اسناد جعلی می‌تواند مصادیق زیادی داشته باشد که باعث ضرر رساندن به دیگران می‌شود. به عبارتی دیگر افرادی که سند جعل می‌کنند؛ با مهارت و زیرکی می‌توانند؛ اسناد متفاوتی را جعل کنند:

• جعل کردن اسناد رسمی و یا عادی: به این معنا که جاعل می‌تواند در مهر و امضا و تاریخ اسناد تغییراتی ایجاد کند. این اسناد می‌تواند قراردادهای مهم مانند قولنامه یا اجاره و … باشد.
• اسناد هویتی و جعل این اسناد: جعل این اسناد به این صورت است که در اسناد مهم هویتی مانند شناسنامه یا پاسپورت یا سایر اسناد مهم هویتی؛ تغییراتی ایجاد شود. برای مثال تاریخ تولد حذف شود و تاریخ جدید جایگزین آن گردد.
• سند‌های مالی و جعل آن‌ها: اسناد مالی شامل ارز، ضمانت‌های بانکی، چک و سفته و اوراق بهادار مهم است. جعل و تصرف در هر گونه اسناد مالی شامل جعل سندهای مالی می‌شود.
• احکام و اسناد دادگاه: گاهی اوقات اسناد مهم دادگاه جعل می‌شود. برای مثال ممکن است که در حکم‌های صادر شده؛ تغییراتی ایجاد شود.

مجازات استفاده از سند جعلی

افرادی که از سند جعلی استفاده می‌کنند بر اساس قانون و با توجه به این که کدام یک از اسناد را جعل و استفاده کرده‌اند؛ به مجازات‌های متفاوتی محکوم خواهند شد. بنابراین مجازات‌ها شامل موارد زیر است:

• در صورتی که اسناد عادی جعل و استفاده شود ؛ مجازات افراد استفاده کننده و جعل کننده از ۳ ماه تا ۱۸ ماه حبس است. در کنار حبس معادل ۳ تا ۱۲ میلیون ریال، این افراد به جزای نقدی محکوم خواهند شد.
• برای اسناد رسمی مانند جعل امضای رهبری سران قوه‌ها، مجازات ۳ تا ۱۵ سال حبس در نظر گرفته شده است. همچنین اگر فرد امضای رئیس جمهور یا وزیران و معاونان او را جعل کرده باشد؛ ۱ سال تا ۱۰ سال حبس برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود.
• مجازات اشخاصی که اسناد مالی را جعل می‌کنند از ۵ سال تا ۲۰ سال است.
• جعل اسناد تحصیلی ۱ تا ۳ سال و جعل و استفاده از اسناد دادگاه ۱ تا ۱۰ سال است.

قابل گذشت بودن مجازات استفاده از سند جعلی

به جرایمی که با رضایت شاکی؛ پرونده بسته می‌شود؛ جرایم قابل گذشت گفته می‌شود. در خصوص جرم جعل، باید ابتدا نوع سندی که از روی آن جعل شده است؛ بررسی گردد.  به عبارتی دیگر قاضی دادگاه در کرج اینطور بیان کرده است که اگر اسناد استفاده شده مربوط به اسناد رسمی باشد؛ پرونده غیرقابل گذشت است و دادستان باید به پرونده رسیدگی کند. اما در خصوص اسناد عادی اوضاع کمی فرق دارد. این دسته از اسناد با رضایت شاکی پرونده قابل گذشت هستند.

مجازات استفاده از سند جعلی به دلیل کلاهبرداری

گاهی اوقات برخی از اشخاص از اسناد جعلی استفاده می‌کنند تا مال شخص دیگری را ببرند. در این صورت برخی از مردم گمان می‌کنند که سند جعلی به معنای کلاهبرداری کردن است. حقیقت این است که این دو جرم کاملا با یکدیگر متفاوت هستند. در کلاهبرداری فردی با رفتارهای فریبانه باعث فریب اشخاص دیگر می‌شود اما جعل به این معناست که فردی در اسناد متفاوت دخل و تصرفی داشته باشد.

برخی از کلاهبرداران برای این که بتوانند راحت اشخاص دیگر را فریب دهند از اسناد جعلی استفاده می‌کنند که به همین دلیل در کنار کلاهبرداری به مجازات جرم جعل هم محکوم خواهند شد.

پیگیری مجازات استفاده از سند جعلی در کرج وکیل

شکایت و پیگیری این دسته از جرایم با این که مشکل و پیچیده است؛ اما به این معنا نیست که نباید از حقوق قانونیتان دست بکشید. در صورتی که با استفاده از اسناد جعلی از شما کلاهبرداری شده است یا این که شخصی از اسناد شما سوء استفاده کرده است؛ بهترین راه این است که با کمک مشاوره حقوقی در تهران و کرج از گروه وکلای کرج وکیل؛ قوانین و شیوه رسیدگی به این دسته از پرونده‌ها را انجام دهید.

کرج وکیل با استفاده از وکلای باتجربه و متخصص پرونده‌های مربوط به اسناد جعلی را تا مرحله صدور حکم پیگیری می‌کند و بدون نیاز به حضور موکل در دادگاه، از منافع موکل حمایت می‌کند.

جمع بندی

به طور کلی اسناد امکان جعل و استفاده از هر گونه اسناد و مدارکی وجود دارد و با توجه به این که سند شما از چه نوع است؛ قانون گذار برای آن مجازات نقدی و حتی حبس را تعیین کرده است. حتی این جرم با سایر جرایم مانند کلاهبرداری هم تفاوت‌هایی دارد و برای این که بتوانید کلاهبرداری را جعل تشخیص دهید بهترین راه، ارتباط با وکیل خبره است.

سوالات متداول  

نحوه تنظیم شکوائیه برای جعل چگونه است؟ برای این کار باید از دفتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام کرد و تمامی دلایل را در شکوائیه بیان کرد.

آیا صرف دست بردن در یک سند ولی استفاده نکردن از آن جعل محسوب می‌شود؟ بله در صورتی که در اسناد مهم رسمی و غیررسمی دست ببرید و تغییراتی ایجاد کنید، یعنی جرم جعل را انجام دادید.