اجرت المثل زن چیست؟ آشنایی با انواع آن و شرایط دریافت آن

وقتی که زوجی قصد طلاق داشته باشند ، مرد زمانی میتواند همسرش را طلاق بدهد که تمام حقوق او را پرداخت نماید و هرچه زمان زندگی مشترک طولانی تر باشد حق وحقوق زن افزون‌تر می‌شود. اجرت المثل به معنی دستمزد می باشد که در شرع و قانون این حق را برای زن قائل شده است.

اجرت المثل بر دو نوع تقسیم می شود :

• اجرت المسمی
• اجرت المثل

اجرت المسمی، اجرتی که در ضمن عقد قید شده باشد ولی اجرت المثل در عقد نامه ذکر نمی گردد و اجرت پس از انجام کار پرداخت میشود.
چنانچه زن در خانه شوهر کاری انجام دهد که به لحاظ شرعی موظف به آن نیست ،استحقاق دریافت اجرت آن کار را دارد و در زمان طلاق میتواند اجرتش را بگیرد و از نظر قانونی مرد وظیفه دارد نسبت به پرداخت آن اقدام نماید،
به طور مثال زن مجبور نیست در منزل کاری انجام دهد و اگر مبادرت نمود در صورت تمایل می تواند پاداش آن را مطالبه نماید.

شرایط دریافت اجرت المثل

دریافت اجرت به شرطی است که درخواست طلاق از سوی زوج باشد چنانچه از طرف زوجه باشد اجرت المثل شامل او نمی شود از طرفی علت طلاق نباید عدم انجام وظایف زناشویی زن و سوء اخلاق او باشد.
این مطلب را باید در نظر داشت که اجرت المثل به کارهایی تعلق می‌گیرد که به لحاظ شرعی بر عهده زن نبوده و با تقاضای مرد انجام داده شود مثل: تمیزکردن منزل یا آشپزی کردن …. زن در انجام کار تبرع نداشته باشد بدین معنی که برای رضای خدا کارانجام ندهد ولی بسیاری از زنان کارها را به قصد تبرع انجام می دهند در این صورت زن مستحق دریافت این حق نیست،
اگر توافق مالی دیگری بین زن و شوهر وجود داشته باشد باید به آن عمل شود بنابراین حق را با شرط انتقال نصف دارایی نمی توان جمع کرد ، چون که شرط انتقال نصف دارایی به شکل توافقی انجام شده و از نظر قانونی به پرداخت اجرت المثل ، مقدم است و در این شرایط حکم انتقال نصف دارایی است.

مبانی و جایگاه فقهی اجرت المثل

مبانی فقهی : به لحاظ فقهی از دو نظر بررسی می گردد:

１- قاعده ی احترام مال و عمل مسلمان

قاعده احترام مال مسلمان بدین معنا ست که اموال مسلمان همانند خون او باید از تعرض دیگران در امان باشد و محفوظ بماند و کسی حق ندارد به رایگان مال او را متصرف شود از سوی دیگر با عنایت به اینکه تصرف به حقوق مسلمان جایز نیست ، پس در صورتی که عملی از سوی زن انجام شود باید محترم شمارد و پاداش آن را پرداخت کرد بنابراین مطابق این روش فقهی پرداخت پاداش عمل زن لازم و ضروری است.

２- شروط ضمن عقد

راهی دیگر که اجرت المثل شامل زن شود ، این است که در شروط ضمن عقد که ضمیمه عقدنامه زوجین می شود به شکل کامل حدود و شرایط آن ذکر شده باشد.

３- جایگاه فقهی

در مبانی فقهی اساس ، احترام به عمل زن و پرداخت مزد کارهای اوست این موضوع که زن استحقاق دریافت اجرت المثل هست یا نه تا بع شرایط خاصی است که به آن اشاره می شود ، چنانچه زن با درخواست و اجازه مرد کاری را که به لحاظ شرعی موظف به انجام آن نیست اقدام کند سه حالت ایجاد میشود:

１- در حالت اول اگر زوجه بخواهد بدون هیچ چشمداشتی کاری انجام دهد حتی در صورتی که زوج هم بخواهد به او بپردازد زن مستحق گرفتن این حق نیست.

２- در حالت دوم چنانچه زن قصد کند با گرفتن مزد این کار را انجام دهد حتی مرد مدعی شود که کار مجانی بوده باز هم به زوجه تعلق می‌گیرد و زوج موظف به پرداخت آن میباشد.

３- در حالت سوم اگر زن بدون نیت قبلی کاری را انجام دهد و زمان انجام کار قصدی نداشته باشد به او تعلق میگیرد،
اگر در خصوص تعلق گرفتن و یا نگرفتن بین زوجین اختلافی به وجود آید نظر زوجه مقدم خواهد بود چون عمل زن باید محترم شمرده شود مگر اینکه به دادگاه ثابت شود که زن در ابتدا شرط کرده که این کار را مجانی انجام میدهد.

مبانی و جایگاه حقوقی اجرت المثل

مبانی حقوقی، با بررسی بند الف تبصره ۶ ماده واحده طلاق میتوان گفت جهت دریافت سه شرط کلی باید وجود داشته باشد.

１- طلاق به درخواست زوج باشد.

۲- در هنگام طلاق پرداخت میشود.

۳- علت طلاق نباید تخلف زن از وظایف زناشویی و سوء اخلاق و رفتار او باشد.

امکان دارد درخواست طلاق از طرف زن باشد ولی مرد مقصر باشد به عنوان مثال ، مرد با انجام کارهایی از جمله ،اعتیاد ، فحاشی ، بدهنی ،عدم پرداخت نفقه ، بیماری ، ضرب وشتم زدن و سوء اخلاق وتهمت و…‌ زوجه را وادار به طلاق کند،
در این حالت منطقی نیست تنها به این دلیل که درخواست طلاق از طرف زن بوده است، نتواند از حقوق خود دفاع کند، لذا در این وضعیت برقراری عدالت بین زنانی که بدون تقصیر طلاق داده میشوند و یا بدون تقصیر طلاق میگیرند، اجرت المثل به زوجه تعلق میگیرد.

جایگاه حقوقی

در ۲۸ آبان سال ۱۳۷۱ مجمع تشخیص مصلحت نظام ، قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق در دو بند الف و ب را تصویب کرد، این قانون هفت تبصره داشت که شش مورد از آنها به اجرت المثل مربوط می شود ،هدف از تصویب قانون مذکور این است که ، امکان دارد بدون دلیل منطقی زوج درخواست طلاق دهد در این حالت زن باید بتواند به برخی از حقوق خود دست یابد تا مرد قادر نباشد با استفاده غلط از حق خود به زوجه ستم کند و حقوقش را نادیده بگیرد.

در این گونه مواقع به ترتیب زیر عمل خواهد شد:

الف: در صورتی که زن کارهایی را به دستور مرد انجام دهد و شرعاً به عهده اونبوده باشد و این امر برای دادگاه ثابت گردد دادگاه بعد از محاسبه اجرت المثل کارهای زوجه ، مرد را به پرداخت آن ملزم می کند.

ب: چنانچه بند ذکر شده تایید نگردد با توجه به توان مالی مرد ، مدت زمان زندگی مشترک و کارهایی که زن در منزل شوهر انجام داده ، دادگاه زوج را ملزم به پرداخت مبلغی تحت عنوان نحله می کند، نحله فرع بر اجرت المثل می باشد،
یعنی در صورتی که اجرت المثل ثابت نگردد و زن نتواند اجرت کارهایش را به دست آورد دادگاه به پرداخت نحله حکم صادر می نماید ،با توجه به این قانون اگر زن بدون تقصیر طلاق داده شود با اثبات اینکه کارها را با دستور مرد و بدون قصد تبرع انجام داده است می تواند حق وحقوق خود را بگیرد.برای اطلاعات بیشتر و مشاوره حقوقی رایگان در کرج میتوانید به صورت ۲۴ ساعته با ما در تماس باشید.

در مطلبی جداگانه به مورد شک به همسر و مطالبه مهریه و اجرت المثل پرداخته ایم که می توانید با لینک مربوطه مراجعه کنید.

سوالات متداول

در چه شرایطی اجرت المثل به زن تعلق نمی گیرد؟
اگر در عقدنامه ذکر شود زن کارها را به قصد تبرع انجام میدهد یا زن درخواست طلاق نموده اجرت المثل شامل زن میشود.

آیا در صورتی که زن درخواست طلاق بدهد اجرت المثل به او تعلق میگیرد؟
خیر مگر اینکه مرد کارهایی مانند :تهمت ،اعتیاد، بیماری و….انجام دهد که زن مجبور به ارائه دادخواست طلاق شود.

آیا زن میتواند در حین زندگی اجرت المثل دریافت کند؟
خیر، فقط در هنگام گرفتن طلاق و در صورتی که زوجین هنگام عقد توافق مالی دیگری نداشته باشند قابل پرداخت است.

اگر زن نتواند اثبات کند که اجرت المثل به او تعلق میگردد حکم دادگاه چیست؟
دادگاه با توجه به وسع شوهر، مدت زمان زندگی مشترک، و کارهایی که زن در منزل او انجام داده ، مرد را ملزم به پرداخت نحله میکند.